O TEMAZO

(A miña crónica xornalística -sen máis- do temazo que nos ocupa. Publicada en www.anosaterra.com. Con noxo por algunhas cousas que isto provocou e moito cariño por outras moitísimas, especialmente un tal Capdevila e un tal Fermín que alá estivo traballando varios días -e algúns máis. E flipando porque volveu comprobarse que o fútbol é a ostia, en todos os sentidos, sobre todo cando é un xogo tan bonito como o que fixo este equipo. E máis convencido que nunca do dereito a ter a miña selección en torneos oficiais, sen por iso ter que odiar o resto, en fin, a crónica aquí abaixo).

O único referente triunfal da selección española residía hai 44 anos nunha Eurocopa ante a URRS, tras un evento con certas semellanzas ao Mundial de Arxentina do 78. A historia repetiuse nesta ocasión, con mellores formas, cun gran fútbol e, como entón, con protagonismo que nace en Galiza. España é campioa de Europa tras vencer a unha decepcionante Alemaña (0-1) cun gol que -como aquel de Marcelino, un ferrolán- ten orixe galega, neste caso familiar. Fixo Fernando Torres o tanto da vitoria dunha selección espectacular no xogo, respectábel no espírito deportivo e que -a pesar de boa parte da esaxeración popular que move- ilustra a derrota dun fato de lugares comúns do estado español que tiveron que quedar na casa para que triunfara o fútbol dun combinado de xente nova, que se divirte co balón e que pouco ten que ver co mundo machote pero con complexos que relevaba. De aí que levantara a Copa.

Empezou mellor Alemaña, pero en pouco tempo impúxose o fútbol deses aparentes ananos fronte a xigantes xermanos. Os Xavi, Iniesta, o ex céltico Silva, Fábregas... moven a pelota con estilo e cunha calma que pouco ten que ver coas presas ansiosas do 'a por ellos' e similares. España xoga ao seu, centrada nun mundo cheo de gusto a base de balón á herba, e así avisaron por medio de Torres, que mandouna ao pau. Pero despois, un balón longo ao fillo dun de Boqueixón que enganou a Lahm e Lehman e fixo o tanto -cun toque sutil pero homicida- que puxo por diante a España ante unha Alemaña sorprendida e na que Ballack semellaba desacougado.

Co 0-1, como pasou na semifinal, os de Aragonés sentíronse máis cómodos pola simple razón de que son un equipo sen presas, de talento cabal, nada que ver coa España clásica que ditaban unhas regras de españolía futbolística que os mesmos foros que agora ouvean orgullosos converteron en errado dogma de fe durante lustros e lustros. Este é o equipo da naturalidade e o toque ao que nin sequera lle pegan eses berros histéricos de boa parte dos seus comentaristas. Este vello concepto de raza foi ao que tivo que recorrer Alemaña, pero a defensa española non será de enorme talento, pero dende logo sabe o que é a orde (con mención para un coruñés de corazón como Capdevila). Fracasaban os alemáns para os que, coma aos seus compañeiros, o mellor que lles puido pasar foi que chegara o descanso.

Tivo un momento de coraxe Alemaña ao principio da segunda metade, pero a lóxica da xustiza do fútbol na mellor Eurocopa en anos tiña que recoñecer a España, que tivo ocasión para ampliar a súa diferenza pero nin sequera pódese dicir que sufriu, xa que foi clara dominadora en todo momento. E ao final, gozou merecidamente dun título do que a España futbolística -e a outra- pode tirar moitas conclusións: É a vitoria da selección estatal lonxe dos seus habituais centros de poder (máis xogadores do Vila-Real que do Madrid), afastada das presións mediáticas (Raúl non está malia a campaña que tivo ao seu favor), coa marca da aposta por un estilo e non dos tópicos que aínda sobreviven na súa bancada, cun feixe de espléndidos futbolistas que xogan en Inglaterra porque a auténtica cultura da pelota vive máis alá de antigas e fracasadas doutrinas de furia sen pouso real, as mesmas que quedaron en nada ante un dos referentes básicos deste xogo: o bo fútbol, o que a selección española fixo a base de toque, que non de estoque. Por iso gañou.

FEVER PITCH

"Puede que si no hubiese hecho el amor durante 18 años, y si hubiese renunciado a toda esperanza de hacer el amor durante otros 18, y si de golpe y porrazo, de imprevisto, se presentase una oportunidad... Puede que en tales circunstancias fuera posible recrear una aproximación bastante exacta al momento que viví en Anfield. Aun cuando no cabe la menor duda de que hacer el amor es una actividad mucho más grata que ver un partido de fútbol (no hay empates a cero, ni el contrario practica la trampa del fuera de juego, no te llevas ningún disgusto copero y encima estás calentito), en condiciones normales no engendra sensaciones tan intensas como las que produce ganar el Campeonato en el último minuto, que es algo que sólo sucede una vez en la vida".

"Cuando el árbitro señaló el final del encuentro, salí corriendo a la licorería de Blackstock Road. Iba con los brazos abiertos, como un niño que jugase a volar".

-Nick Hornby, sobre la renuncia, la lógica inteligente, la felicidad y el fútbol en 'Fiebre en las Gradas'. Después de años prácticamente descatalogado, lo acaba de reeditar Anagrama.

A LOITA DEFINITIVA DE HÉRCULES E BREOGÁN

Historias que nalgúns círculos son tópicos recorrentes, a nivel popular son practicamente descoñecidas. Todo o mundo sabe na Coruña que a Torre de Hércules aspira a converterse en Patrimonio da Humanidade da Unesco. Non obstante, unha das lendas fundacionais do monumento coruñés pode soar a chinés con só afastarse uns pasos do faro e entrar nunha taberna de Monte Alto, onde seguramente serán moitos os paisanos que se sorprenderán ao saber que algúns libros antigos relacionan coa fundación da mesma Irlanda ese monumento que eles levan toda a vida observando dende a ventá da súa casa. Nese eterno triángulo que se forma entre o coñecemento popular, o estudo dos mitos e a Historia e a proxección socio-económica móvese nun dos seus anos máis decisivos a Torre de Hércules, a mesma que algúns preferirían chamar Faro de Breogán. En todo caso, un símbolo.

“Agora, o faro máis antigo en funcionamento do mundo, que alumeou coa súa presenza ou a súa luz a milleiros de persoas nos centos de anos da súa existencia, aspira a ser Faro e Patrimonio da Humanidade”, con estas apaixonadas frases coroa o Concello da Coruña a documentación coa que publicita o seu traballo ante a Unesco. O monumento herculino xa foi seleccionado entre os 45 finalistas que buscarán a prestixiosa designación en xuño de 2009. E para apoiar este propósito, celébranse multitude de actos que inciden no máis popular e deixan espazos -poucos segundo algunhas voces- para o máis académico. Incluso comeza a suxerirse o pavoroso concepto de Torremanía. Pero por riba das escasas disputas aparece un admirábel fervor cidadán e tamén dous mitos fundacionais, o vencedor e maioritario xunto ao agochado e discutido pero quizais máis sedutor.

Loxicamente, a Torre non é de Hércules por ter vencido o mundo greco-romano nunha especie de situación de diglosia lendaria co celta, senón porque a súa orixe romana está máis que comprobada ante o brumoso mito nórdico. Basease este último no gaélico Libro das Invasións escrito na Idade Media e no que contase, a grandes liñas, que foi Ith, fillo de Breogán, quen divisou as costas de Eire dende o alto da Torre de Brigantium (antigo nome da Coruña), converténdose así aqueles primixenios galegos -tras varias viaxes- nos primeiros homes que habitaron a illa verde, logo ascendida á capitalidade do universo céltico moderno. Con todo, e malia o seu poder evocador, esta teoría caeu a un segundo plano ante a realidade arqueolóxica da construción romana, que tamén se impuxo no plano mítico, onde o mesmo escudo da cidade loce a cabeza do xigante Xerión soterrada baixo a Torre, erguida en forma de homenaxe ao que lle venceu, Hércules. Así o contou Alfonso X na súa Crónica Xeral. Así quedou na memoria da xente e na iconografía triunfante, por moito que a Breogán se lle deixara un pequeno ferrado de memoria a poucos metros do monumento, grazas á estatua de Xosé Cid. Mais o guerreiro celta, como corresponde ao seu carácter, non se rende. E de cando en vez, saborea pequenas vitorias, como a de hai catro anos, cando un estudo realizado por investigadores do dublinés Trinity College concluíu que irlandeses e escoceses están xeneticamente emparentados con algúns habitantes da Península Ibérica, teoría que os máis celtistas aínda utilizan para manter viva a posíbel veracidade da lenda gaélica.

Non obstante, dende unha perspectiva histórica, “as dúas lendas son moi bonitas pero da igual cal tivera máis éxito, ambas son falsas”, segundo opina Xosé María Bello, director do Museo Arqueolóxico da Coruña. “Ademais, nin son romanas nin celtas, as dúas nacen na época medieval, incluso a de Hércules foi recollida pola cristiandade ibérica a partir de textos árabes”, engade. Sobre un posíbel pouso real da que fai referencia aos celtas galaicos, Bello é moi escéptico: “Non existe constancia de ningún asentamento de tipo castrexo na Coruña peninsular, están en Elviña ou máis lonxe, polo tanto non hai avais para esa teoría cos datos que temos a día de hoxe, outra cousa sería que aparecera algún resto que indicara o contrario, porque xa se sabe que, como nos dicían antes, na historia 'os prezos poden variar sen previo aviso”.

Polo tanto, superada a disputa mítica a base de razóns arqueolóxicas, Hércules e Breogán xa poden loitar xuntos por entrar na elite patrimonial da Unesco. Actualmente, é o único faro de orixe romana en funcionamento, co que cumpre o requisito institucional de singularidade que resulta imprescindíbel para recibir o ansiado recoñecemento. O resto da lenda, riqueza para un símbolo colectivo. Porque, como apunta o historiador Felipe Senén no libro A Memoria da Coruña, os debates sobre a orixe -nos que tamén asoman presenzas fenicias- xa foron pechados con ironía polo poeta romántico Francisco Añón: “Esta Torre fai mil anos / que a fixeron os fenicios / Tamén hai algúns indicios / de que é obra dos romanos / (...) pois non foron os primeiros / nin os segundos ¡aposto! / Tíranos da duda ¡Agosto! / di ¿Quénes foron? / ¡Os canteiros!

PATRIMONIO DO MAR

“A Coruña é o mar, a súa fundación e o seu desenvolvemento non se poden entender sen a actividade marítima” apunta o director do Arqueolóxico situado no Castelo de San Antón. Precisamente, durante os séculos que van do VI ao X, a Torre tamén foi coñecida como 'o castelo do faro' . Foron os únicos tempos nos que viviu de costas ao Atlántico. “Anteriormente, era o porto da Gallaecia, todo na Coruña era romano e polo tanto, destinado á función da navegación, sobre todo con destino ao norte de Europa”, apunta Bello, que admira especialmente o interior da Torre “é absolutamente Roma”. Despois chegarían eses tempos escuros até chegar á construción do actual modelo exterior no Século XVIII, cando recuperou a súa función de faro. “Por fóra lle fixeron unha cirurxía estética e aí tamén está a súa riqueza, xa que é un 2x1, como é o caso da Catedral de Santiago, que é románico cunha cara barroca por diante, pois a Torre é romana cunha capa exterior neoclásica”. Esa é unha das gozosas realidades do berce da Coruña, que moitos eruditos esperan que aproveite os actos para profundar na súa historia, despois dunhas épocas nas que o seu pulo foi superado por novidades coma o Planetario da Casa das Ciencias, que ocupou para unhas xeracións o lugar de privilexio como visita cultural iniciática que antes tiña o faro romano. “Hai moitos anos, era centro de xuntanza popular case de romaría, logo estivo pechado uns anos para os visitantes por razóns burocráticas e perdeu forza e agora creo que está a volver a ser o máis visitado da cidade, dende logo ten unha riqueza enorme e véndese por si soa”, asegura Xosé María Bello sobre un monumento que á súa concepción teórica sempre lle uniu a práctica de guiar ou protexer aos navegantes. En definitiva, unha Torre con vocación de patrimonio universal, chea de historia e mito pero que, sobre todo, é un símbolo da Coruña e da Galiza do mar. Esa é a súa principal lenda. Dende o seu alto xa non se divisa a illa de Irlanda, pero si as Sisargas.

(PUBLICADO EN 'A NOSA TERRA')

OBRA MUNICIPAL

Esta mesma semana cumpriuse un ano das últimas eleccións municipais, que a nivel coruñés supuxeron un fito ao significar a reincorporación do nacionalismo a algunhas parcelas de poder en María Pita despois de máis dun cuarto de século. No que respecta ao Dépor, o cambio segue o mesmo paso que o resto das áreas municipais: melloraron as formas, pero as emocións aínda se esperan. Lendoiro reuniuse con Tello e con Losada, e, como é habitual, boas palabras e case nada a maiores. Con todo, o Deportivo mantén as súas vellas reivindicacións ao concello e este, que se supón que no segundo ano desprenderase definitivamente dos lastres políticos e económicos do pasado, poderá escoitar con máis atención. E hai unha clave que a todos lles pode interesar. Un necesita un novo estadio e os outros unha obra que silencie calquera sombra de parálise. O Dépor sempre falou de integrar ese novo recinto dentro dun gran espazo cidadán nos terreos liberados do porto. Parecía aquela zona destinada á construción, pero a burbulla inmobiliaria estalou e manter esa intención soa a tolemia. Polo tanto, o vello plan de Lendoiro tamén puidese beneficiar a Losada e Tello. Poucas cousas máis difíciles pódense pensar, pero, desde logo, outras máis raras téñense visto.

MERCADO DE IDIOTAS

El periodo de fichajes, como en el que ya estamos, puede ser una época apasionante, un almacén de ilusiones, pero también la representación de un fracaso. Para aquellos clubs necesitados, verse en la cola del mercado suele convertirse en un espejo dramático que genera nervios y depresión en la hinchada, que por culpa de la falta de refuerzos despierta de golpe a la realidad de las crisis sin ningún paso intermedio desde -normalmente- los delirios de grandeza. Sin embargo, hay en estas vorágines mediáticas de los fichajes una circunstancia bastante más perversa. La de la falta de respeto a la propia cultura futbolística. El mejor ejemplo está en el circo que se ha montado alrededor de Cristiano Ronaldo. Ver como el madridismo convertido en irreal rey del mundo planta sus micrófonos en la rueda de prensa previa a la final de Champions para preguntarle a un mito como Sir Alex Ferguson por la marcha de un futbolista no es sólo una faltada, sino también una idiotez, como dijo el técnico británico. Pero así está el fútbol, en unos niveles de indignidad en los que a veces cuesta mucho mantener la fe. Aquí en el Dépor, la cosa está más tranquila. Desgraciadamente, sus objetivos son más modestos. Aunque viendo la estupidez que rodea estos días a temas como el del tal Cristiano, la verdad es que hasta se agradece ser pobre.

LA TRIBUNA DE LOS TRICORNIOS

Siete u ocho mil personas acudieron ayer a ver a un Fabril que sigue alimentando ese sueño heroico que se llama Segunda División. Lo del filial es una auténtica gesta: un equipo muy joven, recién ascendido y continuamente golpeado por las lesiones y otro tipo de bajas, no sólo ha logrado meterse en el playoff de ascenso, sino que lo ha empezado con una victoria, por la mínima y justita, pero victoria. Por lo tanto, los siete u ocho mil personas que ayer acudieron a Riazor deberían de haber premiado a los chavales desde el primer minuto, sin importar demasiado lo que hicieran sobre el césped. Y así fue en muchos casos, pero no en todos. Durante los 90 minutos, todos los que estuvieron en el estadio pudieron ver como los meritorios chavales de casa eran recriminados con extrema dureza por muchos de los que debieran sentirse tan orgullosos de ellos que bien podrían perdonar algún déficit de sangre caliente en ataque o algún pase errado en el centro del campo. Pero no. Algunos aficionados recriminaron pequeños fallos de estos más que dignos jóvenes mileuristas a voz en grito y gesto de odio eterno. Increíble, pero cierto. Difícil de explicar. Será que algunos somos unos blandos. O que sólo abrieron Tribuna, esa zona del estadio que el tópico -con algo de cierto- relaciona con la exigencia máxima y algo avinagrada. Quizás a muchos les pasó lo que a Makinavaja, cuando en uno de los tebeos del maestro Ivá se puso un tricornio por casualidad y, según sus palabras, empezó a sentir “unas ganas de repartir hostias...”. Quizá ocupar la Tribuna de forma ocasional (por lo menos el 60% de los que estuvieron ayer son habituales de otras gradas) genere unas irreprimibles ganas de berrear “qué burro eres...”. Pero, afortunadamente, el Fabril estuvo por encima. Y se llevó su aplauso. Lo que merece a pesar de las opiniones de algunos de sus teóricos partidarios.

PLAZA ROJA DE MOSCÚ

O IMPORTANTE

Se algo tivo esta tempada para o Dépor, iso foi intensidade sentimental. Máis alá de xogadores, tácticas con cinco defensas ou aparicións milagreiras na segunda volta, o que realmente definiu a campaña branquiazul foi a febre da cidade, ben por medo ao pozo, ben por entusiasmo para coller impulso. Cando a meirande parte dos protagonistas coinciden en que o momento clave do curso non tivo lugar no campo senón á porta dun hotel (cando os Blues foron a darlle pulo a un equipo esnaquizado que a partir de aí foi outro) é que entón podemos presumir de que este ano, o fútbol foi na Coruña o que ten que ser: a expresión da xente, a conxura colectiva. Con eses valores á fronte das prioridades, é case imposible que triunfen as sombras. Sábeno ben noutros lugares, como Zaragoza, onde pensaron que o importante era enriquecer a futbolistas enriquecidos e esqueceron que o fútbol se xoga no céspede, pero só ten sentido na bancada. Cando non é así, pode ser un insulto ou, simplemente, unha partida de play station. Por todo isto, porque o Dépor é a súa afección, algúns deberían de tomar nota do que se viu onte en Ourense, na final da Copa Galiza. Malia a distancia, os deportivistas foron maioría. Mais non se puido gañar por moito que xente que alí viaxou merecera unha vitoria. Non foi grave, pero queda unha lección. A de que cando os seareiros se esforzan por algo, falar de amistosos, de copa galleta ou pensar nas vacacións é rozar perigosamente o desprezo a case os únicos que no medio deste circo manteñen intacta a autoridade moral: por exemplo, os moitos deportivistas que onte viaxaron ao Couto.

DÍA DAS LETRAS

A inmersión no silencio é o que distingue
ós que aman con espírito suicida
dos que somentes son
un soño breve.

Na viaxe nocturna que emprendemos
polo interior dun corpo diferente
un acto de amor é un fluído urxente
de suor bágoas e esperma
contra o medo

palabras desarmadas
desexos que se perden
na néboa de mil noites
entre as sabas revoltas
polo feroz presente
de dous corpos que se esquecen.

Lois Pereiro
'Poesía última de amor e enfermidade'

FESTA E IDENTIDADE

O fútbol naceu como deporte e pasatempo, a partir de aí converteuse en máis cousas, nunhas marabillosas (por exemplo en espectáculo) e noutras que serían lícitas se non vivisen en constante dexeneración (por exemplo, en negocio). Pero sen dúbida, os factores xurdidos desde a súa evolución que mellor definen ao fútbol son dous: identidade e festa. Ao final, cada partido é simplemente a representación dunha tribú que co seu territorio e os seus símbolos celébrase a si mesma grazas a un acontecemento con balón por medio. E poucas veces será tan claro este sentimento como o vindeiro domingo. Nunhas horas, o deportivismo no seu concepto máis amplo de club pode festexar e participar en que o filial xogue por terceira vez na súa historia por subir a Segunda e que o primeiro equipo chegue a Europa por decimosegunda vez en 102 anos de historia. Un acontecemento excepcional dividido en dous e reunido nunha soa data. Polo tanto, estamos falando dun día histórico. Non haberá moitas ocasións máis para que esta afección (protagonista básica do éxito) se dea unha homenaxe propia con tantas razóns. O domingo é una xornada perfecta para escenificar o orgullo de formar parte da aventura colectiva que se chama Dépor. Dous encontros gloriosos en Riazor en cinco horas. Non é un título nin unha final nin fan falta buses decorados nin fogos artificiais. O desta xornada é moito máis que iso. Simplemente, somos nós.

BAIXO PAUS

Máis aló de que Aouate volvese completar un partido estelar ante o mesmo equipo ante o que cantou gravemente na primeira volta, a actuación do israelí en Iruña –enmarcada dentro do sensacional rendemento defensivo do equipo– serve tamén para resaltar o importante que é en calquera sitio contar cun meta de garantías. Aouate foino a campaña pasada e non tanto esta, o cal notouse e moito. Ao final dunha tempada, a diferenza entre ter un porteiro de nivel ou non se pode cifrar (sen ningún tipo de esaxeración) en oito ou dez puntos. E aí está o límite que permite mirar cara arriba ou verse obrigado a agachar a cabeza para vixiar o charco. Exemplos? Pois varios. Non foi casualidade que o Xetafe encaixase seis goles nos dous partidos máis importantes da súa historia: baixo os seus paus residían as dúbidas onde debería situarse a seguridade. De feito, se o Bayern sufriu tanto contra os madrileños foi tamén porque o seu gardamallas non parou nin unha das que lle chegaron. Si as para Casillas, e por iso un Madrid tan mediocre gaña títulos sen despeitearse. E cando o Valencia encaixa cinco en San Mamés, só hai que mirar ás súas redes para entendelo xa que alí estaba como titular un ex xogador en activo como Mora. O propio Athletic canalizou o rumbo cando fichou a Armando. Exemplos hai miles. Porque o porteiro, curiosamente o xogador máis individual e case bohemio, é o que maior reflexo colectivo xera en todo un equipo. Xa se sabe que en calquera ámbito, os diferentes son os únicos imprescindibles.

KILÓMETROS

En 400 kilómetros a la redonda, el Dépor está solo. No hay otro equipo de Primera en toda esa distancia. Bueno, sí los hay e incluso de Champions, pero desgraciadamente juegan otra Liga. Y digo desgraciadamente porque una Liga ibérica serviría para subir el nivel y también para tender puentes con los vecinos de Portugal, que buena falta hacen. Pero esa es otra historia. La realidad es que en la competición estatal el Dépor vive aislado. Desaparecidos por ahora de la elite Vigo, Gijón y Oviedo, lo más cercano es Valladolid y Santander. Esta situación resulta un orgullo, porque pone en valor la trayectoria y los méritos del club en relación a su entorno, pero también genera ciertos inconvenientes. Se pierde poder de convocatoria respecto a los visitantes pero, sobre todo, se dificultan los desplazamientos de la afición blanquiazul siguiendo a su equipo. Y la completa esencia del fútbol no se puede entender sin los viajes de las hinchadas. En ellos se junta el sacrificio y la fiesta, dos de las cualidades que deberían formar parte de cualquier definición de este deporte. No lo tiene fácil el deportivismo para moverse. Pero lo hace, como este fin de semana a Iruña. Será en buen número y con la ayuda del propio Lotina en un gesto generoso y comprometido. Todo parece bonito. Y más lo será si se vence allí y nos acercamos a otro largo viaje: el que lleva a Europa. Que curiosamente, como cuando fuimos por miles a Oporto, hasta puede quedar más cerca que Pamplona.

SEIS COUSAS

Gañou o Dépor ao Athletic de Caparrós (3-1). Varias cousas:

1) Cando se está a dous puntos dun obxectivo, hai que loitar por el, por moi difícil e inesperado que sexa ou por moito que apeteza relaxarse logo de meses de angustia.

2) Sempre se di que un dianteiro vive do gol, e ten moito de certo. Pero esa afirmación fainos esquecer que tamén xogan defensas, paus e porteiros. Por iso non está de máis lembrar que onte, Xisco fixo un partido tan bo ou mellor que os anteriores, nos que se fartou a marcar.

3) Aínda que é fácil entendelo, a verdade é que analizado desde un punto de vista de club, o xesto de Coloccini a Caparrós sobraba. No éxito loce máis ser elegante que revanchista.

4) Unha das grandes mentiras do fútbol é aquela que di que os penaltis son pura sorte. Nada diso, neles está boa parte da esencia do fútbol resumida nunha xogada. Non é fácil tiralos ben. Sergio faio de cine e iso é calidade, non ningunha lotería.

5) Como por aí fóra apréciannos o xusto e nos miran aínda menos, pois dunhas semanas para aquí chegan comentarios que denominan ao equipo de Lotina como defensivo e case ruin, de tres centrais e contras. Non obstante, os que seguimos ao Dépor sabemos que aquí hai fútbol con maiúsculas. Os que non se enteran será que no canto de ler só miran os debuxos.

6) A maior responsabilidade que ten un club é a de estar ao nivel do caudal humano que lle acompaña. E niso, o Dépor e tamén o seu último rival o Athletic, son millonarios. Se quedaban dúbidas, onte, disipounas Riazor.

BOMBAS CON FLORES

Es fin de semana de regresos. El más sonado es el de Caparrós a Riazor, estadio en el que no se le ha visto desde junio del año pasado, cuando era todavía el entrenador de un Dépor sin demasiados apuros para salvarse. Pero –como siempre está bien fijarse en la letra pequeña– también hay estos días un retorno a casa mucho más entrañable y menos polémico (ya que alrededor del ex técnico se proyectan desde algunos foros unos rencores de complicada explicación). El otro que retorna no lo hace desde Bilbo ni nació en Andalucía. Llega desde Argentina y es uno de los mejores jugadores que jamás hayan defendido la camiseta del Dépor, la misma que le trae de nuevo por aquí, aunque sea en una versión algo distinta de la oficial y, por cierto, mucho más bonita. Vuelve el Turu Flores. Lo hace para jugar en Ferrol con los veteranos, que están completando una excepcional Liga Indoor, donde luchan con Barça y Madrid, como en los viejos tiempos. Ahora, se les une el Turu, todo un artista a la hora de pinchar el balón, de regatear o de disparar a puerta, aquello que la grada definió como “tirar la bomba”. Mucho dejó el argentino en A Coruña: recuerdos excitantes e incluso una disparatada y maravillosa peña como es la Turuto. Pero, como las mayorías suelen ser simples e inmediatas, el hecho más recurrente al mentar su nombre suele referirse a su tendencia al sobrepeso. Al parecer, esa era su cruz. Sin embargo, los que sabemos que las apariencias engañan lo tenemos claro: esa era su gloria, la de un gordito natural capaz de regatear él solo a medio Celta. Porque efectivamente, el Turu era la bomba.

ESPACIO

Forajido: "¿Quieres decirme que hacemos atravesando un desierto que ni una serpiente se atrevería a cruzar?".
Gregory Peck: "Un desierto es un espacio, y un espacio se cruza".

De la película 'Cielo Amarillo'.
Cita recogida en 'Nocilla Experience', libro de Agustín Fernández Mallo.

VENDAS

O fútbol empezou a facerse un pouco peor o día en que aos futbolistas empezoulles a preocupar como sairían nas fotos do xornal ao día seguinte. Entón naceu o vedettismo. Non hai tanto, un importante e moi crido xogador do Dépor de Irureta púxolle a un xornalista unha singular escusa para non poder atendelo: "É que teño que ir á perruquería, que sempre vou o día antes dos partidos", díxolle. A razón desas visitas era asegurarse así ter as patillas de deseño ben perfiladas por se logo as páxinas sacábano celebrando un gol. De aí a que este tipo de futbolistas comezaran a facer o estúpido co baile do perrito ao marcarlle o 4-0 ao pechacancelas só había un paso, que desgraciadamente deron.

Antes o fútbol era máis natural. Os xogadores non se sentían nunha pasarela senón nunha batalla. Nas fotos, o normal era velos suados, manchados de barro e de herba e nos seus casos máis extremos coa fronte ensanguentada. Naquelas épocas, as vendas na testa eran bastante habituais. Por iso son unha icona clásica, un símbolo do auténtico. Agora, pídeselle a Xisco que non a quite. E non é mala idea. Non só lle deu sorte de cara ao gol, senón que esa cinta protectora na cabeza tamén serve para recordar o máis digno do fútbol, aquel para o que a gloria non se basea en ir á perruquería antes do partido senón en pasar pola enfermería cando se acaba.

OS HEROES DA FLOR DE TOXO

Hai tres semanas, a selección dunha pequena, atlántica, verde e celta nación que oficialmente só exerce de autonomía ocupaba un lugar destacado nas informacións deportivas de todo o mundo. Os seus arredor de tres millóns de habitantes estaban de festa. Pola descrición podería tratarse de Galiza. Pero non o era. O territorio en cuestión foi Gales.

A selección galesa obtivo o pasado 15 de marzo o seu décimo título do 'Seis Nacións', o torneo máis prestixioso do mundo do rugby. Fíxoo ante Francia, no espectacular estadio do Milenio en Cardiff e nunha data simbólica: xusto no día no que se cumpría un século do seu primeiro 'Gran Slam' nesta mesma competición. Todo un canto á historia dun deporte que -ao contrario que outros da súa familia obsesionados coa suposta modernidade da globalización- ten como alicerces a tradición e as identidades. Mais en Galiza, nos mesmos días nos que Gales celebraba entre multitudes unha fazaña internacional, uns modestos clubs cheos de entusiastas comezaban a disputar a Copa Xunta ante apenas unhas ducias de afeccionados. Enormes diferenzas entre lugares teoricamente semellantes.

“O norte de España e especialmente Galiza é unha zona que por cultura e incluso paisaxe ou clima deberían contar cunha importante tradición de rugby, pero o problema é que malia a súa aparencia rural, este foi un deporte que se estendeu por medio das colonias do Reino Unido e sobre todo polas universidades e os colexios británicos, que tardaron en desenrolarse plenamente nalgunhas periferias peninsulares”, comenta Fermín de la Calle, xornalista do diario As que viviu destinado en Galiza durante catro anos e que está considerado o maior especialista deste deporte do estado. Actualmente, Valladolid e Madrid son os centros do rugby español, xunto a algunhas poboacións de Catalunya, se ben as maiores marcas de asistencia a un partido no solo estatal rexistráronse para ver a un equipo francés. O Biarritz pertence á elite de Europa e xoga as grandes citas continentais no estadio de Anoeta de Donosti, onde reúne a unhas 25.000 persoas, a meirande parte ikurriña en man. Polo tanto, o Biarritz non exerce de club galo senón vasco. Esa é unha característica básica do rugby: o seu respecto polos territorios. É a única disciplina na que xogan xuntas a República de Irlanda e Irlanda do Norte. E, por exemplo, Galiza ten combinado propio e compite a nivel menor, pero oficial. Na Copa de Europa das Rexións. Tamén ten xogado amigables, incluso contra Portugal. O recoñecemento que ten a selección galega neste deporte é aínda utópico no seu curmán o fútbol.

Símbolos da terra fecundan o imaxinario do rugby. Nótase nos cánticos antropolóxicos dos potentes combinados de Oceanía ou nos escudos dos participantes do 'Seis Nacións', onde Gales loce tres plumas de avestruz, Francia un galo, Italia unha coroa de loureiro, Inglaterra unha rosa de Lancaster, Escocia un cardo e Irlanda un trevo. O rugby galego tamén ten o seu propio símbolo, sen dúbida o máis evocador de todos os que se poden atopar no deporte do país: a flor de toxo. Con ela na camiseta, a selección enfrontouse en Lalín a Armagnac, con derrota por 22 a 51. En maio, visitará As Landas, na costa cantábrica de Francia. Ao tempo, compite no campionato estatal con bos resultados.

Pero o gran fito da selección galega de rugby chegou da man do equipo feminino, que en xuño de 2006 foi quen de gañar a Portugal en Lisboa por 10 a 20 dentro dun torneo de verán chamado Copa das Nacións. Galiza ten un interesante nivel entre as rapazas, como o demostra que tres delas foran chamadas para xogar co equipo estatal ante Inglaterra o pasado mes de febreiro. Foron Ana Vanessa Rial, Berta García (do Universidade da Coruña) e Rocío García (do Lalín). Elas son as xoias da Federación Galega, que este ano celebra o seu 25 aniversario. Foi en outubro de 1983 cando botou a andar o rugby federado en Galiza, malia que a fundación dalgún club é anterior, como no caso do C.R.A.T da Coruña. un dos máis importante na actualidade xunto ao Universidade de Vigo ou Os Ingleses de Vilagarcía. Ningún deles está preto da elite estatal. Os seus recursos son moi limitados no económico e o mediático, mais enormes no entusiasmo. Non pode ser doutro xeito nunha disciplina famosa pola amizade tabernaria dos chamados terceiros tempos, eses que xuntan aos dous equipos para compartir cervexas despois do partido. Por algo o rugby foi definido como “un deporte de cabalos xogado por cabaleiros”.

(PUBLICADO EN 'A NOSA TERRA').

SOMBREROS

Así de buenas a primeras, mucha gente piensa que hat trick significa literalmente tres goles. Como se usa para definir eso mismo y trick suena a tres, pues tiene cierta lógica. Pero no, resulta que -como muchos saben- la traducción exacta de hat trick es “truco del sombrero”. Al parecer, el origen del término está en el críket inglés, donde en tiempos fue costumbre regalarle un sombrero a aquel jugador que hacía tres tantos seguidos. Aquí en el Dépor, como somos más originales, nos hemos inventado el truco de la venda, porque eso es lo que llevaba Xisco en la cabeza el domingo, cuando le hizo tres al pobre Murcia de un decepcionante Clemente. Fue un registro con el que no nos cansamos de relamer, por justo y necesario, que dirían en misa. El deportivismo no presenciaba uno así desde aquel de Víctor al Celta en el histórico 0-5 de Balaídos, resultado glorioso que curiosamente provocó unánimes gritos de “Lotina vete ya”, porque el vasco entrenaba entonces a los vigueses. Pero también llamó la atención en esa ocasión que el autor del triplete fuera un centrocampista, porque lo habitual es que esta suerte se limite a los delanteros. Para estos, el auténtico hat trick es participar en tres goles. Como hizo Sergio el domingo. El pase ilegal del primero, el balón en profundidad al hueco para el centro de Manuel Pablo del segundo y el córner del tercero salieron de sus botas. Hay que valorarlo. Porque el catalán no hizo hat trick, pero sí demostró otra vez que es un jugador para quitarse tres sombreros.

COMPAÑEIROS

Nun dos sitios polos que ando, pasan cousas tristes.

QUENTES

Por aí fóra deben pensar que somos un pouco raros. En teoría adoita ser no verán cando á xente éntranlle as quenturas, porén, dende A Coruña levamos un par de meses dando unha imaxe de fervor invernal non se sabe se encomiable ou preocupante.

Máis aló dalgún pequeno eloxio puramente futbolístico, do que máis se falou do Dépor a nivel estatal nos últimos tempos foi de dúas circunstancias triviais pero un tanto calenturientas. En xaneiro, comentáronse moito e nun ton un tanto babeante os atributos físicos da modelo coa que comparte o seu tempo o recentemente fichado Wilhemson. Pouco máis dun mes despois, vólvese a falar de nós porque un xogador promete un mes sen sexo en caso de vitoria e todo o mundo rebélase porque non, que esas cousas son sacras e tal e cual. Pois ben. A verdade é que se por aí fóra teñen agora unha imaxe de nós como un equipo e un entorno bastante saído pois nolo gañamos. E a verdade é que dá igual. Ou case mellor.

Durante moitos anos, os que menos nos coñecen tivéronnos por unha xente timorata, servil, incapaz de saír da súa frialdade vital. Xa se sabe, eses que nin baixan nin soben pola escaleira, que nin senten nin padecen. Pero iso xa non é así. Agora son conscientes de que aquí hai orgullo, hai vida, hai axitación capaz de levar máis de década e media sen caer ante o todopoderoso Madrid. Porque esta, a pesar do temporal, é unha terra quente. E a base de calor afrontamos partidos como o do sábado. E tamén, así andamos co outro.

MANCHESTER DE MÚNICH

Os bailes estúpidos de Robinho; os pelos de modelito dos futbolistas de pasarela; os inadaptados do ra-ra-ra e os seus heroes da prensa madridista ridícula; os dirixentes egoístas e interesados para os que o móvil é unha extensión da orella; a imbecilidade, en definitiva. Hai razóns para mandar o fútbol á merda. Pero sempre hai que lembrar que eles non son isto. A verdade do fútbol está na súa cultura; na mitoloxía obreira. Nolo recordan aqueles Busby Babes do Manchester United no 50 aniversario da súa traxedia.

SENTIR AS CORES

Onte comprendín un pouco mellor a todas esas nais ou avoas que durante anos se puxeron diante dun televisor e preguntaron: e cal é cada equipo? de que cor visten os nosos? E é que onte acendín a tele e púxenme a ver a Francia e España. Como o meu interese pola selección roja adoita basearse no "pues bueno", "pues vale", non estaba ao tanto do que pasaba e por iso chegou un momento en que non entendín nada. Pero os de vermello non son os que teñen que ser? Ou sexa que se cambiaron as camisetas? Así, ata que rapidamente decateime de que Francia ía vestida de España e España ía vestida de Abeja Maya. Intentei seguir vendo o encontro, pero fun incapaz. Non valía moito, como case sempre, pero ademais non era natural. Porque sen cores, o fútbol convértese noutra cousa; por exemplo, nun pase de modelos deseñados polo señor Adidas ou o señor Nike, aos que pouco parece importarlles que os que estamos ao redor disto sintamos grima e desubicación ante equipos sen cores. Non só pasa coas seleccións ou coas grandes firmas: o branquiazul Dépor cada vez ten menos branco e azul na súa camiseta, e iso cando a usa, porque outras veces vístese distinto porque si, non por confusión co rival. Pasou no Camp Nou. Desde a tele confundíanse as cores dos dous equipos porque o Dépor púxose esa camiseta que lle fai parecer a selección española de balonmán. Complicado de entender. Ás veces manter a fe no fútbol é ben difícil.

PODEROSOS

No es una norma infalible y hay muchas excepciones, pero sí está muy extendida. La formulación es fácil: cuanto más poderosos, más egoístas. Casi nunca se equilibran el nivel de lujos con el de soluciones. Me explico: la mayoría de los mortales, cuando tenemos que intentar arreglar un problema de nuestro trabajo lo tratamos tomando un café en el bar de la esquina o hablando en la pecera de la oficina. Los poderosos, sin embargo, se reúnen en un restaurante con estrellas michelín y con multitud de cámaras a la espera. A todo trapo. Sin embargo, normalmente las reuniones de los de a pie suelen tener efectos inmediatos. En cambio, las de los poderosos acaban como empezaron, con poca cosa, con un “ya veremos”, “lo estamos estudiando” y, eso sí, el palillo en la boca. Se vio en las cumbres de María Pita o el Playa. Aún estamos a la espera. Y mientras, el equipo sigue como sigue. En crisis. Y con algunos poderosos utilizando su legítimo derecho a opinar y así retratarse. Lo hizo un ex alcalde de A Coruña, ahora embajador o adulador en el Vaticano. Sus palabras ilustran bien como nos ven los poderosos a los de abajo. Porque el ex regidor, que presume de amor por los coruñeses, podía haberse hecho eco de la preocupación que embarga a la ciudad por la suerte de su símbolo blanquiazul. Pero no, sólo parece preocuparle su enemigo personal. Que si “se veía venir”, que si Lendoiro “recoge lo que sembró”, etc... Ni un segundo para ofrecerse a buscar a otro poderoso de esos con los que tan bien se lleva y así buscar un alternativa que aparte a su adversario pero, sobre todo, ayude a que esta ciudad sea más feliz. No, eso no parece importar. Sólo gastan saliva para los de su clase. Y entonces nos obligan a deducir que a muchos poderosos lo que de verdad les interesa son las batallitas de su mundo, poder decir “le gané” en la mesa de un buen restaurante, rodeado de los de su estirpe. Y los de a pie que se aguanten solos, total son gente vulgar que arregla las cosas en las cafeterías. Eso sí, las arreglan, no se limitan a prometer que las van a arreglar.